Η μίμηση είναι προϋπόθεση για την μάθηση, την απόκτηση ακόμα και των πιο απλών κινητικών και γλωσσικών δεξιοτήτων. Πως μπορείτε να βοηθήσετε ένα πολύ μικρό παιδί σε αυτό;
Μίμηση είναι η ικανότητα αντιγραφής της συμπεριφοράς ενός άλλου ανθρώπου
Πώς αναπτύσσονται οι δεξιότητες μίμησης;
Μία από τις πιο πρώιμες μορφές μίμησης ονομάζεται «αμοιβαία μίμηση». Αυτό σημαίνει πως το παιδί σας μιμείται μόνο όταν το έχετε μιμηθεί πρώτα εσείς. Συχνά, οι γονείς μαζί με τα παιδιά παίζουν παιχνίδια με απλές φράσεις-συλλαβές που δεν σημαίνουν κάτι. Το παιδί λέει «γκα-γκα» και ο ενήλικας μιμείται «γκα-γκα». Το παιδί ευχαριστιέται με αυτήν την απάντηση και δοκιμάζει ξανά: «γκα-γκα». Το παιδί, δηλαδή, έχει κάνει «αμοιβαία μίμηση». Με τον ίδιο τρόπο, πράξεις όπως είναι το χαμόγελο, τα παλαμάκια, και το χτύπημα των ποδιών μπορεί να αποτελέσουν αντικείμενο μίμησης. Αρχικά, πρέπει να αφήσετε το παιδί να ξεκινήσει το παιχνίδι και έπειτα, μπορείτε εσείς με τη σειρά σας να ξεκινήσετε το παιχνίδι με έναν ήχο ή πράξεις που έχει κάνει το παιδί στο παρελθόν. Το παιδί σας δεν είναι ακόμη έτοιμο να μιμηθεί ένα ήχο ή μια πράξη που δεν γνωρίζει.
Μετά το παιδί σας ξεκινά να μιμείται ήχους και ενέργειες παρόμοιες αλλά όχι ταυτόσημες εκείνων που γνωρίζει. Για παράδειγμα, το παιδί μπορεί να ξεστομίσει «πα-πα». Ο ενήλικας που παίζει με το παιδί θα ανοιγοκλείσει το στόμα του χωρίς να παράγει κάποιον ήχο. Στην αρχή, το παιδί μπορεί να το μιμηθεί αυτό λέγοντας πάλι «πα-πα». Ωστόσο, σύντομα το παιδί θα φτάσει να ανοιγοκλείνει το στόμα του όπως έγινε στο πρότυπο του ενήλικα. Το παιδί θα ανακαλύψει με ποιον τρόπο μοιάζει το άνοιγμα και το κλείσιμο του στόματος με τον ήχο «πα-πα». Τότε, το παιδί θα μπορεί να μιμηθεί τη «νέα» πράξη. Σε αυτό το σημείο γίνεται και η έναρξη απόκτησης σκέψης με συμβολικό περιεχόμενο.
Τώρα το παιδί πειραματίζεται και εξερευνά ήχους και ενέργειες με τρόπο που θα φέρουν τα αποτελέσματά του πιο κοντά στο πρότυπο του ενήλικα. Το παιδί μιμείται τον ενήλικα όλο και με περισσότερη ακρίβεια. Σύντομα το παιδί θα μιμείται ήχους και πράξεις που δεν έχει δοκιμάσει ξανά στο παρελθόν.
Στο τελικό στάδιο, το παιδί μαθαίνει να μιμείται χωρίς κάποιο μοντέλο-πρότυπο. Αυτό ονομάζεται αναβαλλόμενη μίμηση (deferred imitation). Δεν χρειάζεται να μιμηθεί κάποιο μοντέλο αλλά χρησιμοποιεί μια πράξη παρόμοια με αυτή που μιμήθηκε στο παρελθόν.
Σε αυτό το στάδιο, τα παιδιά μιμούνται δουλειές του σπιτιού χρησιμοποιώντας παιχνίδια-σκούπες, πιάτα κτλ. και εκτελούν πολλές παρόμοιες πράξεις με εκείνες της μαμάς και του μπαμπά.
Συμβουλές διδασκαλίας για γονείς
1. Καθορίστε ποιο επίπεδο δυσκολίας είναι καλύτερο για το παιδί σας. Ζητήστε καθοδήγηση από τον λογοθεραπευτή ή τον εργοθεραπευτή του παιδιού σας. Παρατηρήστε τη συμπεριφορά του παιδιού σε ποικίλες καταστάσεις. Τέλος, διαλέξτε δραστηριότητες, κατάλληλες για το κάθε επίπεδο.
2. Μιμηθείτε συχνά το παιδί σας. Μιμηθείτε το παραμιλητό, τις κινήσεις του στόματος, τις κινήσεις των χεριών - κάθε είδους κίνηση, ειδικά εκείνες που το παιδί σας επαναλαμβάνει συνεχώς. Να το κάνετε όσο συχνά μπορείτε στη διάρκεια της ημέρας.
3. Συνεχίστε τη μίμηση του παιδιού σας, όμως, αλλάξτε ελάχιστα αυτό που κάνετε. Αν το παιδί σας φλυαρεί «πα-πα», εσείς πείτε «μπα-μπα» ή ανοιγοκλείστε σιωπηλά το στόμα σας όπως στο προαναφερθέν παράδειγμα. Να είστε πολύ ενθουσιώδεις αν το παιδί μιμηθεί τη «νέα» σας πράξη. Καταγράψτε μερικούς από τους ήχους και τις κινήσεις που παράγει το παιδί σας αλλά και τον τρόπο που θα δοκιμάσετε για να το μιμηθείτε λίγο διαφορετικά. Κολλήστε τη λίστα στο ψυγείο ή σε κάποιο άλλο προφανές σημείο για υπενθύμιση.
4. Συνεχίστε τη μίμηση του παιδιού σας, όμως, αλλάξτε την πράξη σας λίγο ακόμη. Αν το παιδί σας πει «πα-πα», εσείς πείτε «πάνω-πάνω». Αν το παιδί χτυπήσει παλαμάκια, βάλτε τα χέρια σας στο πάτωμα. Επαινείτε το παιδί και δείξτε ενθουσιασμό όταν το παιδί σας μιμείται. Καταγράψτε τις ενέργειες και τους ήχους και πώς σχεδιάζετε να τους μιμηθείτε. Αργότερα, συμπληρώστε με τον τρόπο που το παιδί σας χρησιμοποίησε για να σας μιμηθεί.
5. Δώστε στο παιδί σας παιχνίδια που μοιάζουν με αντικείμενα που βρίσκονται στο σπίτι: κούκλες, παιχνίδια-πιάτα κτλ. Αφήστε το παιδί να παίξει με σκούπες, γλαστράκια, σκεύη και ρούχα για μεταμφιέσεις. Αυτά θα δώσουν στα παιδιά σας ευκαιρίες να πειραματιστούν με ενέργειες που εκτελούν στη διάρκεια της μέρας. Το παιδί μπορεί να ντύσει κούκλες, να «μαγειρέψει» φαγητό, να σκουπίσει το πάτωμα ή να οδηγήσει αυτοκίνητα.
Καταγράψτε κάθε δράση που μιμείται το παιδί σας χωρίς εκείνο να σας βλέπει τη στιγμή που το κάνετε. Γράψτε τους τρόπους με τους οποίους το παιδί σας δείχνει πως σκέφτεται όταν κάνει κάτι, όπως μια ενέργεια που έχει μιμηθεί στο παρελθόν για να λύσει ένα πρόβλημα που απαιτεί μια παρόμοια ενέργεια.